کنفرانس برلین
کنفرانس «ایران پس از انتخابات» که با عنوان کنفرانس برلین شناخته می‌شود؛ همایشی بود که از ۱۹ تا ۲۱ فروردین ۱۳۷۹ به مدت سه روز از سوی حزب سبز آلمان و به دعوت بنیاد هاینریش بل در خانهٔ فرهنگ‌های جهان در برلین برگزار شد.[1]
این کنفرانس نزدیک به دو ماه بعد از انتخابات دوره ششم مجلس شورای اسلامی در ایران، برگزار می‌شد. این انتخابات با پیروزی جبهه دوم خرداد متشکل از حامیان رئیس‌جمهور، سید محمد خاتمی به پایان رسیده بود و تعدادی از فعالان سیاسی و نویسندگان نزدیک به این جناح برای سخنرانی در مورد تحولات سیاسی ایران به این کنفرانس دعوت شده بودند.
هدف
شرکت‌کنندگان در این کنفرانس هدف از برگزاری آن را از یک سو نشان دادن نظرات متنوع طیف‌های مختلف فکری اصلاح‌طلب، با هدف ایجاد پلی میان اصلاح طلبان و اندیشمندان داخلی و فعالان سیاسی خارج از کشور، و از سوی دیگر برگزاری گفتگو بین شخصیت‌های ایرانی و آلمانی جهت ترمیم و بهبود وضع افکار عمومی آلمان‌ها نسبت به ایران و به تبع آن افزایش روابط اقتصادی و صنعتی طرفین اعلام کردند.[1]
مخالفت‌های اولیه
کنفرانس از یک سو مورد مخالفت و اعتراض برخی گروه‌های اپوزیسیون خارج از کشور قرار گرفت و از سوی دیگر در داخل با واکنش برخی جریان‌ها و روزنامه‌هایی نظیر کیهان مواجه شد.[1]
حزب کمونیست کارگری ایران از مخالفین اصلی این برنامه بود و میتینگ آلترناتیوی را هم در بیرون سالن کنفرانس برگزار کرده بود.[2]
جنجال‌آفرینی
تلویزیون ایران با پخش برنامه‌ای ۳۰ دقیقه‌ای از بخش‌هایی کوتاه و سری شده از حدود ۱۶ ساعت از بعضی سخنرانی‌های نشست‌های کنفرانس (و نه تمام آن‌ها)، در دو شب متوالی ۲۹ و ۳۰ فروردین ماه ۱۳۷۹ از شبکه اول صدا و سیمای جمهوری اسلامی، به این کنفرانس جنبه ملی و ابعادی فراگیر بخشید. در این فیلم صحنه‌هایی از عریان شدن یک مرد، رقصیدن یک زن، فریادهای مرگ بر جمهوری اسلامی و سران آن و بریده‌هایی از فیلم سخنرانی روزهای مختلف در کنار این صحنه‌ها پخش شد.[1]
جنجال اصلی بر سر کنفرانس برلین یک هفته بعد از تمام شدن آن شروع شد. ماجرا به سرعت بالا گرفت. آیت‌الله خامنه‌ای این کنفرانس را توطئه آلمان‌ها و هاشمی رفسنجانی در نماز جمعه تهران آن را در راستای همه توطئه‌های آمریکا از حمله نظامی طبس به این سو خواندند. گروهی از مردم به صورت کفن پوش در قم و شهرهای دیگر در اعتراض به این ماجرا به راه افتادند و برخی از روحانیون حکم ارتداد شرکت کنندگان را صادر کردند. ماجرا به یکی از گسترده‌ترین بحران‌های سیاسی بعد از پیروزی محمد خاتمی تبدیل شد.[3]
محاکمه شرکت کنندگان
حکم احضار از طرف دستگاه قضایی برای همه شرکت کنندگان فرستاده شد و به اتهام اقدام علیه امنیت ملی و تبلیغ علیه نظام بازجویی و تفهیم اتهام شدند.[1] اما همواره این ابهام باقی ماند که چرا فقط عده خاصی از شرکت‌کنندگان در کنفرانس مورد غضب و محاکمه دستگاه قضایی قرار گرفتند.
از میان شرکت‌کنندگانی که عضو کانون نویسندگان بودند و فاقد پایگاه و حمایتی در داخل نظام، عده‌ای همچون کاظم کردوانی و چنگیز پهلوان به ایران بازنگشتند و به تدریس در دانشگاه‌های خارج از کشور و فعالیت‌های فرهنگی خود مشغول شدند.[4]
بسیاری از شرکت‌کنندگان اساساً دستگیر نشدند و بقیه پس از چند ماه آزاد شدند؛ اما حسن یوسفی اشکوری ابتدا به اعدام و سپس به هفت سال زندان و اکبر گنجی ابتدا به ده سال و سپس به شش سال زندان محکوم گردیدند. اشکوری بعد از چهارسال و نیم آزاد شد و اکبر گنجی تمامی شش سال را در زندان ماند. صادرکننده این احکام قاضی مقدس بود.[3]
شرکت‌کنندگان
۱۷ شرکت‌کننده در این کنفرانس با گرایش‌های متنوع بودند که بنا بر دعوت حزب سبزهای آلمان در آن کنفرانس حضور داشتند به ترتیب الفبا عبارتند از:[1]
منابع و پانویس
- جمیله کدیور، مکتوب
- آسانگران، محمد (۱۹ آوریل ۲۰۰۱). «وقایع و حقایق کنفرانس برلین بعد از یک‌سال» (PDF). ایسکرا. انتشارات حزب کمونیست کارگری ایران: ۴۴. دریافت‌شده در ۱۱ آوریل ۲۰۱۸.
- بی‌بی‌سی
- BBC Persian